سردر باغ ملی، نماد تاریخ کهن تهران

واژه تهران بسیاری را به یاد شهر دودگرفته و شلوغ و پر همهمه می اندازد که نمی تواند جای خوبی برای گشت و گذار باشد؛ اما واقعیت چیزی متفاوت از این است. تهران با وجود خیابان های پر ترافیک و غرق شدن در روزمرگی های یک کلانشهر هنوز هم زیبایی های خاص خود را دارد.

 

در نقاط مختلف این شهر می توان به سراغ دیدنی های ناب رفت و غرق در لذت شد. فرقی نمی کند که طرفدار طبیعت باشید یا به دنبال تفریحات هیجانی و ورزش؛ حتا اگر از طرفداران پر و پا قرص بناهای تاریخی هم باشید، باز هم در تهران می توانید حسابی بگردید و ساعت های خوشی را برای خود خلق کنید. پایتخت همیشه بیدار ایران برای شما فرصت های بسیاری برای خوش گذرانی دارد؛ کافیست آنها را بشناسید و برنامه ریزی خوبی برای بازدید از آنها داشته باشید.

امروز قرار است  گشتی در تهران قدیم داشته باشیم و یکی از تماشایی ترین سازه های تاریخی آن را از نظر بگذرانیم. راه مان را به سوی خیابان های قدیمی این شهر کج می کنیم و به سراغ خیابان امام خمینی می رویم. می خواهیم در کنار هم به تماشای سردر باغ ملی بنشینیم و به جای نگاهی گذرا به آن -که شاید بسیاری از ما فرصتش را پیدا کرده ایم- کند و کاوی تاریخی داشته باشیم و سر از کار این سازه در بیاوریم. در کنار ما بمانید و آشنایی با این سازه تاریخی را از دست ندهید.

 

 

چرا سردر باغ ملی؟

    سردر باغ ملی یکی از بناهای مهم و تاریخی تهران است.
    پیش از احداث برج آزادی به عنوان نماد شهر شناخته می شد.
    در بافت قدیمی تهران قرار دارد و در کنار بازدید از آن می توان به سراغ جاذبه های دیگر نیز رفت.

 

 
آشنایی با سردر باغ ملی | نماد کهن شهر تهران

در میان خیابان ها و کوچه پس کوچه های تهران، خیابان امام خمینی حال و هوای ویژه ای دارد. این خیابان شاید همیشه پر همهمه و ترافیک باشد؛ اما بنیادی ترین سازه ها را در خود جای داده است و به قولی می توان آن را قلب پایتخت دانست. سردر باغ ملی یکی از بناهای موجود در این خیابان است که پیش از ساخته شدن برج آزادی به عنوان نماد این کلانشهر شناخته می شد و امروزه جاذبه ای خیره کننده به شمار می رود. جالب آنکه بدانید فیلم‌هایی مانند مدار صفر درجه که داستانش در زمان رضاخان رخ می دهد، در جوار این سردر ساخته شده است.

این سردر در زمان قاجار ساخته شد و در سال های بعد تغییراتی را به خود دید. سردر باغ ملی در ابتدا دروازه ای برای ورود به میدان مشق بود که در آن زمان اهمیت بسیاری داشت. نوع معماری و اتفاق های تاریخی رخ داده در میدان مشق تهران و مجاورت بنا با ساختمان وزارت امور خارجه، اهمیت سردر باغ ملی را دو چندان می کند. قدیمی ترها میدان مشق را به خوبی می شناسند؛ اما جوان ترها سن شان به شناخت این میدان قد نمی دهد؛ برای همین در اینجا اشاره کوتاهی به آن داریم.

 

 

 

 

میدان مشق کجاست؟

میدان مشق نام مکانی در خیابان امام خمینی امروزی است که در زمان فتحعلی شاه قاجار به عنوان منطقه‌ای نظامی و برای تمرین رزمی قشون ساخته شد و سربازخانه مرکزی در میان آن قرار داشت. در واقع اصلِ نام این مکان به مارش فرانسوی باز می گشت که در زبان فارسی به مشق تبدیل شد. جهانگردان این محل را میدانی چهارگوش با اضلاع نزدیک به ۴۰۰ متر توصیف و از آن به عنوان یکی از بزرگترین میدان های نظامی تهران یاد کرده اند. این میدان در دوره ناصرالدین شاه مورد مرمت قرار گرفت و توسعه یافت. در سال ۱۲۷۸، محمد حسین خان سپهسالار، آن را به صورت میدانی مربع شکل درآورد و دیواری با طاق‌های آجری گرداگرد آن کشید. دروازه‌ای زیبا با یک درِ دو لنگه و دو طاق نمای مجاور آن در شمال خیابان و میدان سپه (امام خمینی فعلی‌) نصب شد که گاهی ناصرالدین شاه از بالای آن مشق نظامیان را تماشا می کرد.

این میدان از جهت های مختلف به این مکان ها محدود می شد: از شمال به خیابان سوم اسفند (سرهنگ سخایی)، از شرق به خیابان علاءالدوله (فردوسی)، از غرب به خیابان قوام السلطنه (سی تیر) و از جنوب به خیابان باغشاه یا سپه (امام خمینی).

بعد از کودتای اسفندماه سال ۱۲۹۹ خورشیدی، قشون نظامی در خارج از تهران به تمرین و آموزش ادامه دادند و میدان مشق بدون استفاده ماند. با پیاده سازی طرح برپایی نخستین باغ همگانی (پارک) شهر تهران در زمین های میدان مشق نام این میدان به باغ ملی تغییر یافت؛ اما کم کم سر و کله ساختمان ها در آن پیدا شد و کاربری های تازه ای پیدا کرد. سازه های موجود در محدوه این میدان از دوران گذشته بر جای مانده اند و شامل این ساختمان ها هستند:

اداره پست (شامل موزه وزارت پست و تلگراف و تلفن امروزی)، شهربانی کل کشور (نیروی انتظامی امروزی) که وزارت امور خارجه در آن مستقر است، موزه ملی ایران (شامل موزه ایران باستان)، موزه و کتابخانه ملی ملک، اداره کل ثبت اسناد و املاک کشور و بنای نخستین شرکت ملی نفت (ساختمان شماره ۳ کنونی وزارت امور خارجه).

 سردر باغ ملی نیز میان ساختمان پست خانه (موزه وزارت ارتباطات کنونی) و ساختمان پیشین شرکت ملی نفت (ساختمان شماره ۳ وزارت امور خارجه) قرار داشت و ورود به خیابان ملل متحد از خیابان سپه (خیابان امام خمینی) از طریق آن صورت می گرفت. امروزه اداره کل میراث فرهنگی استان تهران با مشارکت شهرداری منطقه ۱۲ در صدد آزاد سازی و مرمت دروازه‌ها و سنگ فرش این محوطه است تا آن را به شکل اولیه احیا کند.

 

تصاویری از حضور نظامیان در میدان مشق

 

 

عکس گرفته شده توسط بالن در اواخر سلطنت احمد شاه قاجار

که خیابان سپه و سر در باغ ملی در آن کاملا مشهود است سردر باغ ملی تهران

 
تاریخچه سردر باغ ملی

 

 

در سال ۱۲۷۸، محمد حسین خان سپهسالار، در ادامه اقدامات خود برای توسعه میدان مشق دست به کاری متفاوت زد. او دروازه‌ای زیبا با یک در دو لنگه و دو طاق نمای مجاور آن در شمال خیابان و میدان سپه (امام خمینی فعلی‌) نصب کرد که گاهی ناصرالدین شاه از بالای آن مشق نظامیان را می دید. بر اساس طرح‌ها و نقشه‌های تهرانِ زمان ناصرالدین شاه‌، این سردر در شمال خیابان سپه‌ و در محدوده بانک سپه تا کوچه پست قرار داشته است. در سال‌ ۱۲۸۰، بنایی به شیوه معماری روسی در شمال غربی میدان مشق ساخته شد که مرکز قزاق خانه دولتی بود و جلوه ای دیگر به میدان داد. در پایان دوران قاجار این میدان از یاد رفت و دیگر رونق سابق را نداشت.

پیش از این گفتیم که بعد از کودتای 1299 خورشیدی میدان مشق کاربری خود را از دست داد. همین مساله بهانه ای شد تا رضاخان که در آن زمان هنوز بر تخت شاهی تکیه نزده بود، دستور ساخته شدن سردر باغ ملی را بدهد و محدوده میدان مشق صاحب یک سردر جدید شود. بنابراین سر در باغ ملی و سپس ساختمان‌های مجاور آن به دستور مستقیم رضاخان توسط جعفر خان کاشانی و کمک آلمانی‌ها پیش از آغاز جنگ جهانی دوم ساخته شد. این بنا را در شرق سردر قبلی و با همان ابعاد و شکل ظاهری ساختند و پس از آن نسبت به ویران کردن سردر قدیمی اقدام کردند که در محل تقاطع ضلع جنوبی و ضلع شرقی میدان قرار داشت. این فرآیند در سال‌های ۱۳۰۱ تا ۱۳۰۴ صورت گرفت و از آن با عنوان نوسازی سردر باغ ملی یاد می کنند.

در نخستین سال‌های وزارت جنگ پهلوی اول‌، قسمت غربی میدان و بناهای دیگر به باغ ملی تبدیل شد و سردر بزرگ الماسیه که ساخت قورخانه تهران (نخستین کارخانه اسلحه سازی ایران) بود را بر سردر باغ ملی نصب کردند. در همین زمان نیم تنه رضا پهلوی به دستور سردار اعتماد، رییس کل قورخانه ساخته و بر بالای سردر نصب شد. این نیم تنه تا آخر دوره پهلوی دوم در سر جای خود بود؛ اما در دوران انقلاب آن را سرنگون کردند و به احتمال زیاد در فضای باز بانک ملی مقابل سردر به دل خاک سپردند.

در بهمن‌ماه سال ۱۳۹۴ این سردر را مرمت و سیستم نورپردازی بر روی آن پیاده کردند تا به هنگام شب نیز جلوه ای خاص و زیبا داشته باشد. این اثر در تاریخ ۱۲ مهر ۱۳۷۷ با شماره ۲۱۳۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و به عنوان میراث تاریخی ایران به شمار آمد. در سومین دوره جایزه خشت طلایی، سازمان زیباسازی و شهرداری منطقه ۱۲ شهرداری تهران، به واسطه احیا و بازسازی سر در باغ ملی و مجموعه میدان مشق تهران به عنوان یکی از برگزیدگان اعلام شد.

 

 

 

باغ ملی | نخستین فضای سبز عمومی پایتخت

کارشناسان از دوره قاجار به عنوان زمان آغاز تاثیر پذیری باغ سازی ایران از الگوهای غربی یاد می کنند؛ اما تا دوره پهلوی اثری از ایجاد فضای سبز عمومی یا همان پارک ها دیده نمی شود. نخستین پارک ها، باغ های ملی بودند که در برخی شهرها همچون تهران و قزوین شکل گرفتند. مسوولان بلدیه تهران در آن زمان نیاز به فضاهای سبز شهری را در پایتخت احساس کردند و به دنبال آن فضاهایی همچون باغ ملی و باغ فردوس در تهران شکل گرفتند. آنچه از سبک طراحی این باغ ها در دوره پهلوی اول برداشت می شود، تاثیر سبک های باغ سازی غربی بر آن ها است.

باغ ملی در محل میدان مشق ساخته شد چرا که این میدان دیگر کاربرد خاصی نداشت. این مکان تبدیل به زمینی خاکی شده بود که بچه ها در آن به بازی الک دولک می پرداختند و کمی بعد هم تمرین دوچرخه و موتورسیکلت سواری در آن انجام می شد. در برخی زمان ها در آن بالن هوا کرده به نمایش می گذاشتند و در زمانی نیز نخستین هواپیما در ایران از آنجا به هوا برخاست. کم کم میدان مشق به محل مسابقات اسب دوانی و دویدن تبدیل شد و دیگر کسی به کاربرد اصلی آن توجهی نداشت.

 

 

 

 

ساختن سردر جدید از نخستین کارها برای ساماندهی میدان مشق بود که در میانه ضلع جنوبی این میدان و پیش از احداث باغ ملی صورت گرفت. در اسفند ماه 1306 زمزمه هایی برای ساخت باغ ملی به عنوان نخستین پارک عمومی در تهران به گوش رسید به طوری که در روزنامه اطلاعات 19 اسفند 1306 چنین خبری به چشم می خورد:

در نتیجه تصمیمِ تبدیل میدان مشق فعلی به باغ عمومی ملی، اداره بلدیه در این چند روزه مشغول تهیه نقشه ساختمان آن است که پس از تصویب مقامات مربوطه شروع به ساختمان نمایند. نقشه مذکور اخیرا خاتمه و امروز تقدیم هیات دولت شده است. از چند روز قبل هم مامورین آن اداره مشغول خیابان بندی و هرس اشجار در اطراف آن می باشند. 

در همین روزنامه در 14 فروردین 1307 در مورد آغاز احداث باغ ملی تهران چنین آمده است:

اداره بلدیه از چندی قبل مشغول احداث خیابان و غرس اشجار و تبدیل میدان مشق به باغ عمومی شده است. در این چند روزه نیز عده ای عمله و مامور برای ساختمان محل مذکور گماشته شده اند.

در مهرماه سال 1307 بود که از این پارک بهره برداری شد و روزنامه کیهان در 17 مهر 1307 مقاله ای در مورد آغاز به کار آن به عنوان نخستین پارک عمومی در تهران چاپ کرد و در قسمتی از آن چنین گفت:

(تا قبل از این) باغی که در واقع تفرجگاه عمومی باشد وجود نداشت. این باغ در قسمت غربی میدان مشق از چندی به این طرف رسما دایر شده و از عصر الی پاسی از شب گذشته، صدها مرد و زن در خیابان ها و کنار باغچه های پر از گل و ریاحین و ازهار دیده می شوند که ایابا و ذهابا قدم می زنند و گردش می کنند. باغ مذبور هنگام شب بر اثر تابش شعله های بی شمار چراغ برق، چون روز روشن و با وجودی که نوزاد و هنوز پا به مرحله رشد و کمال نگذارده است، معذلک مردم استقبال می کنند و به تفرج در آنجا اشتغال می یابند.

این مکان پس از افتتاح به محلی برای خوشگذرانی های دسته جمعی تبدیل شد و جشن های مذهبی و مراسم آتش بازی در آن صورت می گرفت. روزنامه اطلاعات 19 اسفند 1306 در مورد امکاناتی که ایجاد آنها در پارک پیش بینی شده بود، چنین نوشته است:

علاوه بر ساختمان مهمانخانه بلدی، محل نمایش و محل سینما، محل ورزش و غیره در آخر میدان هم که به خیابان سپه وصل می شود، دَکاکین و مغازه های بزرگی ساخته خواهد شد که جزو مستغلات بلدی و به اجاره داده می شود. اجاره دکاکین مذکور نیز به گل کاری و نگهداری باغ ملی (که چنانچه در نظر گرفته شده مطابق بهترین باغ های ملی و بلدی اروپا ساخته خواهد شد) اختصاص داده شده است.

باغ ملی هیچ وقت رنگ این امکانات را نیز به خود ندید به طوری که در روزنامه اطلاعات 17 مهر 1307 چنین مطلبی در مورد آن به چشم می خورد:

نمی دانم اولیای بلدیه چه نظریاتی دارند و آیا این باغ ملی را به همین حال می گذارند و یا تکمیل خواهند کرد. آن باغ ملی و این محوطه پهناور میدان مشق سابق که حال نصف آن باغ ملی و قسمت شرقی اش کما فی السابق به حال خود باقی است بیش از این ها باید محل استفاده واقع شود و حال که به چنین اقدامی مبادرت شده صالح در این است که این باغ ملی را بلدیه به یک باغ ملی مجلل و آبرومند آراسته و مهیا سازد. در همین ابتدای تاسیس باغ ملی، سیاست از هر طریقی که شده یک وجه کافی را در نظر گرفت و از اعتبار آن یک سلسله تشکیلات مفید و عام المنفعه را در باغ ملی به وجود آورد و در نتیجه هم یک رشته عوایدی را برای بلدیه از همان تشکیلاتی که داده می شود، فراهم ساخت.

گیاهان و مجسمه رضاخان در باغ ملی

باغ ملی در آن زمان گیاهان جالب توجهی را در خود داشت که فضایی دل انگیز را ایجاد کرده و مهم ترین آنها عبارت بودند از: درخت کیش (نوعی شمشاد) که از رشت خریداری شده بود و درخت بید که جلوه خاصی داشت.

در این پارک تاثیر پذیری از شیوه باغ سازی غربی کاملا دیده می شد و به عنوان یکی از نمونه های آن می توان به نصب مجسمه ای از رضا خان در آن اشاره کرد. در روزنامه اطالاعات 28 آذرماه 1307 در این باره آمده است:

جمعی از تجار مرکز به طوریکه قبلا اطلاع داده بودیم حاضر شده اند برای ساختمانِ دو عدد مجسمه از اعلیحضرت همایونی که یکی در باغ ملی و دیگری در میدان سپه نصب نمایند، وجوهی جمع و به وسیله اداره قورخانه مجسمه ها را تهیه نمایند. اینک به طوری که اطلاع یافته ایم، تجار مذکور وجوهی جمع آوری نموده و منتظر وصول جواب عرضه ای که در خصوص ساختمان مجسمه ملوکانه تقدیم نموده اند می باشند که سپس دستور ساختمان مجسمه ها به اداره گورخانه داده شود.

 
ساختار باغ ملی | نگاهی تخصصی به نخستین پارک عمومی تهران

در طراحی این پارک تفاوت آشکاری با باغ سازی ایرانی دیده می شود. مهم ترین ویژگی های این باغ عبارت بودند از: استفاده از خطوط منحنی و دایره شکل، تقارن مرکزی، استفاده از یک عنصر با نام کیوسک در نقطه مرکزی باغ، عدم استفاده از عنصر آب، استفاده از مجسمه، ساخت نیمکت، عمومی بودن و غیر درون گرا بودن آن، استفاده از سردر و به کارگیری چراغ گاز برای روشنایی. در این باغ از هر یک از شیوه های باغ سازی اثری دیده می شد که در اینجا به آنها اشاره می کنیم:

باغ ایرانی: به کارگیری اشکال مربع یا مستطیل، استفاده از محوربندی خطی، هندسه راست گوشه، کوشک (نوعی ساختمان) در وسط باغ، بنای سردر به عنوان بیرونی، محصور، درون گرا، استفاده از آب و فواره و حوض در جلوی کوشک، ایجاد کوشک در محل تقاطع دو محور، قرارگیری کوشک در محلی مرتفع، خیابان بندی مستقیم الخط، الگوی دو محوری (متقاطع) یا سه محوری موازی، مسطح یا شیب دار با شیب ملایم، الگوی چهارباغ، تاکید بر محور طولی، وجود معابر باریک، استفاده از درختان مثمر و غیرمثمر، استفاده بیشتر از درختان مثمر و میوه، استفاده از گل های زینتی و دارویی، استفاده بیشتر از گل سرخ، کاشت درختان بلند در دو طرف محور اصلی، استفاده از درختان سایه دار، استفاده از یک جوی دایم اصلی، استفاده از آب شیب ها و سینه کبکی (نوعی گیاه)

باغ رنسانس: مبتنی بر هندسه، پلان مستطیل شکل، تقارن محوری مرکزی، طراحی در سراشیبی، ساختار تراس بندی شده، تسلط کامل بر چشم اندازهای اطراف، قرارگیری مجسمه، استفاده از عنصر کلاه فرنگی (اتاقکی مسقف در وسط کاخ ها و باغ ها برای استراحت)، ساخت آلاچیق، ایجاد باغ عنصری به عنوان محفوظ، استفاده از گلدان های سنگی، استفاده از گیاهان جدید، شمشاد و گل های زینتی، جنگل کاری در باغ و استفاده از درختان بلوط، سرو، کاج و شاه بلوط، طراحی پلکان های زیبا، وجود راه های مستقیم الخط، توجه به حرکت آب 

باغ باروک (1): استفاده از هندسه پیچیده، تاکید بر نظم. تقارن محوری و مرکزی، ایجاد مراکز توجه در پایان راه، حرکت های خطی و مورب، ایجاد پرسپکتیو و دید افقی، باغ سازی عمدتا در حیاط، فضای باز قصرها، محصور، استفاده از راه های مستقیم الخط، استفاده از مجسمه و عناصر معماری، به کارگیری دیوار سبز، ایجاد کانال های بزرگ در باغ، ساخت باغچه های تزیینی، استفاده از گل های فصلی پاکوتاه، درختچه های پاکوتاه دایمی مانند شمشاد، استفاده از فواره و حوض، استفاده از ماسه ها با رنگ های روشن، راه شنی، سنگ های سیلیس

باغ انگلیسی: عدم وجود نظم هندسی، استفاده از نظم طبیعی، طراحی باغ شبیه به بیشه طبیعی، استفاده از راه ها و خطوط منحنی، عدم تاکید بر تقارن و محور، زیبایی رمانتیک، دارای جنبه خصوصی، استفاده از معابد و ساختمان های شبیه خرابه های آثار تاریخی در باغ، گیاهان تزیینی و غیرمثمر در کنار گیاهان مثمر، تاکید بر استفاده گل های فصلی و شمشاد، وجود مجسمه، فواره، حوض و گلخانه، کاشت درختان خشک شده، ایجاد محدوده چمن کاری وسیع، ایجاد پستی و بلندی در باغ، ایجاد نهرها و دریاچه های مصنوعی با الهام از رودها و برکه های طبیعی، کشت متعادل درختان

پارک عصر روشنگری: حضور طبیعت و فضای سبز در شهرها، متمرکز شدن بر جنبه تفریحی و گذران اوقات فراغت، تاثیرپذیری از شهرسازی مدرن، استفاده بیشتر از خطوط منحنی و حذف گوشه ها، ایجاد فضاهای گشاده، عمومی بودن، توجه به مقیاس محله ای و شهری

 
معماری سردر باغ ملی

این سردر توسط جعفرخان معمار کاشانی، طراحی و ساخته شده است؛ اما تلاش دیگران را در ساخت آن نمی توان نادیده گرفت. در اینجا می توان از استاد اسماعیلی یاد کرد که سفت کاری بنا را انجام داده و یا از کریم منیژه نام برد که ستون‌ها را ساخته است و در این میان نباید هنر ساخت کاشیِ استاد خاک نگار مقدم و کاشی‌کاری‌ استاد حسین کاشی‌پز را نیز فراموش کرد.

 در ساختار سردر باغ ملی ترکیبی از سبک معماری ایرانی-اروپایی معروف به سبک رضا خانی دیده می شود که معماری روز آن دوره به شمار می رود و در کاشی کاری ها و کلاه فرنگی بیش از هر جای دیگری جلب توجه می کند. این سبک در معماری ایران تلفیقی از معماری دوران‌ مختلف تاریخی ایران و سبک‌های اروپایی است و استفاده یا تقلید از سبک‌های معماری ایران باستان با قالب و عملکرد امروزی در آن دیده می شود.

 

 

 

 

 

 

در ساختار تمام بناهای میدان مشق‌ این سبک به نحوی جلوه گر شده است: ساخت موزه ایران باستان به سبک ساسانی و به تقلید از طاق کسری و ایوان مداین‌، بنای کاخ شهربانی به سبک هخامنشی‌، بنای کاخ وزارت امور خارجه به سبک هخامنشی و به تقلید از دستگاه زرتشت در نقش رستم و بنای سازمانی ثبت اسناد و املاک با تلفیقی از سبک معماری هخامنشی‌، ساسانی‌، اسلامی و اروپایی.

فرم این بنا بسیار شبیه به دروازه‌های پایتخت در دوران ناصرالدین شاه به نظر می رسد. بیشتر بخش های این بنا شامل پی و پایه و شال ستون های هشت‌گانه و ساق ستون ها از آجر ساخته شده اند و سنگ، چوب، آهن و برنز دیگر مصالح مورد استفاده در بنا هستند.

پهنای این سردر از شرق به غرب به حدود 28 متر می رسد. این در حالیست که در قدیم دو اتاق نگهبانی و بازرسی نیز در قسمت غربی و شرقی قرار داشت و بر پهنای سردر می افزود. البته پس از مدتی اتاق غربی به صورت قسمتی از بنای شرکت نفت ایران و انگلیس درآمد و اتاق شرقی به ساختمان اداره پست تهران افزوده و مدتی بعد خراب شد.

 هشت ستون آجری در نمای بیرونی این سردر دیده می شود که به صورت جفت طراحی و ساخته شده اند. این ستون ها در اطراف ورودی‌های سه گانه قرار گرفته اند و نسبت به یکدیگر به اندازه یک قطر ستون عقب نشینی دارند؛ یعنی دو عدد از چهار ستون در اطراف هر ورودی، کمی عقب تر تعبیه شده و این مساله در ترکیب با سایه و روشنایی نور جلوه‌ای متفاوت به بنا بخشیده است.

در بخش بالای این سازه جایگاه دیده‌بانی، نقاره زنی و گذر نیروهای نظامی وجود دارد. اتاقکی در بالای ورودی میانی دیده می شود که به صورت کلاه فرنگی است و الهاماتی از معماری روسیه در آن به چشم می خورد. این بخش دارای بام شیروانی است و پنجره هایی با طاق هلالی به دو سوی باغ ملی دارد. در قدیم این اتاقک نقارخانه بود و مردم تهران با نواختن شیپور در آن از طلوع و غروب خورشید باخبر می شدند. 

گذرگاه های سردر باغ ملی

 سردر باغ ملی دارای سه گذرگاه است؛ یک گذرگاه بزرگ در وسط برای سواره روها و دو گذرگاه کوچک تر برای پیاده‌ ها در دو طرف که امروزه اثری از گذرگاه بزرگ دیده نمی شود. هر سه گذرگاه دارای دروازه های چدنی هستند که به صورت سه‌تکه در قورخانه تهران و توسط استاد محمد علی کرمانی ساخته شده اند. بر روی زمینه تیره چدن ها نقوشی طلایی و برنجی دیده می شود و بر زیبایی بنا افزوده است. عبارت «عمل محمدعلی کرمانی» را می توانید در قسمت مرکزی در و زیر نشانه اصلی سردر مشاهده کنید و جمله «این اثر در قورخانه تهران ساخته شد» را نیز با حروف برنجی بر روی آن ببینید.

دو لنگه در آهنی، با طرح های برنز کاری شده شامل طرح‌های گل و مرغ شبیه اژدها یا پرنده خیالی هما، طرح اسلیمی‌، شیر و خورشید، و سر شیر است در آمیخته و به شکل زیبایی مشبک کاری شده اند. در بالای درهای ورودی طرح‌های طبل‌، پری‌، تاج‌، تبرزین‌، شمشیر، نیزه‌، شیپور، توپ و گلوله خودنمایی می کنند و بالای دو ورودی کناری به شکل حصیری آجر کاری شده است.

کتیبه ها و نقش و نگارهای سردر باغ ملی

آنچه که این سردر را به سازه زیبا و تماشایی تبدیل کرده، نقش و نگارهایی است که به رنگ لاجوردی‌، فیروزه‌ای‌، کرم‌، زرد، قهوه‌ای‌، طلایی‌، قرمز، سفید و سبز در آن دیده می شود. ۴۵ کتیبه روی کاشی هستند و دو کتیبه فلز کاری نیز در بنا تعبیه شده است که یکی به صورت نیم برش دایره و دیگری در قسمت بیضی شکل بالای سردر اصلی قرار دارد.

نقوش نمای خارجی

1. اشعاری از نویسنده و ادیب دانشمند، میرزا حیدرعلی ندیم باشی معروف به ندیم الملک و ابیاتی از محمدعلی کرمانی

2. نقش کاشی کاری شده دو شیر که تاجی را در میان دارند

3. پلنگ، شیر و خورشید، تیربار و گلوله‌های توپ 

بالای هر دروازه کوچک شش کتیبه اشعاری به چشم می خورد و این کتیبه‌ها به صورت کمربندی دور بنا پیچیده و در قسمت عرضی آن هم امتداد داشته اند. در سمت غربی به علت ایجاد ناودان و حذف پلکان قرینه شرقی‌، دو مورد از آنها مخدوش شده اند. کتیبه‌های انتهایی قسمت غربی و شرقی بنا به واسطه ساخت ساختمان های اداره پست و شرکت نفت چهره سابق خود را ندارند.

نقوش نمای داخلی

1. صحنه های یادبود تسخیر تهران در کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ در نزدیکی دروازه و برج و باروهای تهران (احتمالا دروازه قزوین) شامل لحظه تخریب برج و بارو با گلوله‌های توپ، نقش مسلسل، میدان جنگ، شصت تیر، رضاشاه با تفنگ شصت تیر و در حال تیراندازی و دو فرشته پیروزی که الهام از حجاری‌های طاق بستان در آنها دیده می شود.

2. نقاشی تمام قد سربازان لژیون قزاق (نیروی نظامی ویژه‌ای که در سال ۱۲۵۸ خوشیدی به درخواست ناصرالدین شاه قاجار در پی قراردادی بین ایران و روسیه تزاری ایجاد شد).

3. طرح ها و تصاویر اسلیمی، پرچم سه رنگ ایران، پلنگ، سروده ها و آیه‌های قرآنی و نام‌های امامان به صورت کتیبه زیر کلاه فرنگی

4. نمایه‌های کوروش کبیر، فروهر و مردمان هخامنشی که دلیل استفاده از آنها بالا گرفتن تب معرفی فرهنگ ایرانیان در آن زمان بوده چرا که آلمانی ها و ایرانیان هر دو از نژاد آریایی هستند.

در پی ایجاد ساختمان‌های مجاور، بخش جانبی این سازه و کتیبه آن پوشیده شد. پس از انقلاب اسلامی نشان شیر و خورشید را از میان پرچم ایران، دو طرف بالای سردر در نمای درونی و بیرونی) و نیز درون هلالی‌ها حذف کردند و نیم‌تنه فلزی رضاشاه را هم از بالای درب چدنی برداشتند.

 

 

 

راه دسترسی

آدرس: استان تهران، شهر تهران، خیابان امام خمینی

ماشین شخصی: به یاد داشته باشید که این جاذبه در محدوده طرح ترافیک قرار دارد پس برای استفاده از ماشین شخصی برنامه ریزی های لازم را انجام دهید.

اتوبوس: با استفاده از خطوطی که از خیابان امام خمینی گذر می کنند خود را به ایستگاه خیام برسانید و از آنجا با کمی پیاده روی به سردر باغ ملی برسید.

مترو: با استفاه از خطوط 1 و 2 به ایستگاه امام خمینی بروید و با کمی پیاده روی خود را به سردر باغ ملی برسانید.

دیدنی های اطراف

• موزه ایران باستان در فاصله 350 متری
• کتابخانه و موزه ملک در فاصله 140 متری
• موزه ارتباطات در فاصله 190 متری
• میدان حسن آباد در فاصله 650 متری
• پارک شهر در فاصله 550 متری
• استریت فود سی تیر در فاصله 250 متری

منبع: سایت کارناوال

معرفی موزه آبگینه و سفالینه تهران

آشنایی با تاریخ و هنر سرزمینی به قدمت و گستردگی ایران با وجود ده ها سلسله پادشاهی و هزاران سال تمدن و فرهنگ، کاری دشوار و زمان بر است؛ چیزی که نیاز به سال ها و سال ها مطالعه و پژوهش دارد و تنها می تواند گوشه ای از غنا و کیفیت هنر، تاریخ و تمدن ایران را به نمایش بگذارد.

از طرفی دیگر آشنایی با این بخش از سرزمین عزیزمان ‌برای آن هایی که می خواهند در راه پیشرفت و بزرگی نام ایران قدمی بردارند بسیار ضروری به نظر می رسد؛ اما چگونه می توان در زندگی روزمره امروز با این حجم از کار و دغدغه فکری، به تنهایی به دنبال پرسش ها و پاسخ ها و نمونه هایی از گذشته و تاریخ ایران رفت. دنیایی که سرعت رشد اطلاعات در آن سرسام آور است و به دست آوردن دانشی در مورد چیزی کاری بسیار زمان بر به نظر می رسد. 
یکی از بهترین راهکارها برای رفع این مشکل و جمع آوری اطلاعاتی مفید و جامع در زمان کوتاه، شاید بازدید از موزه ها باشد. مکان هایی که هر کدام بنا بر هدفی به وجود آمده اند و می خواهند قسمتی از گذشته پر افتخار میهن‌مان را به نمایش بگذارند. در این میان، موزه آبگینه ایران یکی از بهترین این موزه ها در کشورمان است که با طراحی داخلی فوق العاده، برخورداری از گنجینه ای ارزشمند و ارایه خدمات مناسب به یکی از برترین موزه های ایران تبدیل شده و گردشگران بسیاری به ویژه توریست های خارجی را شیفته خود کرده است. همراه ما شوید تا شما را با مجموعه ای کم نظیر از آثار سفال و شیشه در ایران و سیر تاریخی و تحول آن در گذر دوران آشنا کنیم و از سرزمین‌مان بیشتر بدانیم.

 

 

 

چرا موزه آبگینه و سفالینه تهران؟

•     یکی از ده موزه برتر ایران است و هر ساله در حدود 2 میلیون گردشگر از آن دیدن می کنند.
•     موزه آبگینه در خیابان تاریخی و خوشمزه سی تیر تهران قرار گرفته است.
•     عمارتی که موزه آبگینه در آن قرار دارد یکی از دیدنی ترین خانه های تهران است و آجرکاری های آن از نمونه های عالی آجرکاری خانه های تاریخی به حساب می آید.
•     در این موزه آثار باارزشی را خواهید دید که از معبد چغازنبیل کشف شده اند و پیشینه آن ها به دوران هزاره دوم پیش از میلاد باز می گردد.

آشنایی با موزه آبگینه و سفالینه ایران

 

 

 

 

 

 

 
خیابان سی تیر تهران یکی از معروفترین و محبوب ترین خیابان ها در میان گردشگران ایرانی و خارجی‌ست و جاذبه ها و دیدنی های بسیاری را در خود جای داده است. هر چند این خیابان امروزه بیشتر برای غذاهای خیابانی‌اش معروف شده؛ اما از قدیم تعدادی از مهم ترین موزه های ایران نیز در این خیابان جای داشته اند. 

یکی از این موزه های بسیار محبوب و مشهور «موزه آبگینه و سفالینه های ایران» است که بسیاری آن را با نام مختصرش، موزه آبگینه می شناسند؛ مکانی که محل نمایش شیشه ها و سفال های باارزشی‌ست که از قدیم تا امروز کشف شده و مورد استفاده بودند. این موزه در ساختمانی زیبا و تاریخی متعلق به دوران ابتدای حکومت پهلوی در میان باغی به مساحت ۷۰۰۰ مترمربع برپا شده است؛ خانه ای باشکوه و هشت ضلعی که به دستور احمد قوام، یکی از سیاستمداران و نخست وزیرهای ایران ساخته شد و چندی به عنوان سفارت کشورهای مصر و افغانستان مورد استفاده قرار گرفت.

 

در سال ۱۳۵۴ خانه قوام که خود به مانند موزه ای جذاب از معماری و هنر است به دفتر فرح پهلوی فروخته و به موزه تبدیل شد. چهار سال بعد موزه به طور رسمی افتتاح و خانه و باغ آن در سال ۱۳۷۷ به شماره ۲۰۱۴ در فهرست آثار میراث ملی ایران قرار گرفت. امروزه موزه آبگینه و سفالینه ایران تحت نظر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فعالیت می کند و مدیریت آن در حال حاضر بر عهده خانم فرزانه قائینی‌ست.

تاریخچه موزه آبگینه و سفالینه تهران

 

 

ملک و عمارتی که امروزه آن را با نام موزه شیشه و سفال می شناسیم، در حدود ۹۰ سال پیش (۱۳۰۷ ه.ش) به دستور احمد قوام، مشهور به قوام السلطنه ساخته شد. احمد قوام (۱۲۵۲ تا ۱۳۳۴ ه.ش) سیاستمداری کارکشته و با نفوذ بود که در فاصله سالهای پایانی دوران قاجار و ابتدای سلطنت رضاشاه پهلوی، پنج مرتبه به عنوان نخست وزیر ایران انتخاب شد. خانه مجلل قوام تا سال ۱۳۳۱ محل سکونت و کارهای اداری و سیاسی او بود؛ اما در این سال این خانه و سایر اموال وی توسط مجلس وقت مصادره شد و در اختیار دولت درآمد. 

بعد از این ماجرا عمارت قوام به مصری ها فروخته شد و آنها این ملک را به سفارت خود در تهران تبدیل کردند. این خانه برای هفت سال تحت تملک مصری ها بود؛ اما زمانی که رابطه ایران و مصر در زمان جمال عبدالناصر (یکی از رییس جمهوران مصر) تیره شد، این سفارت در اختار افغان ها قرار گرفت. مدت کوتاهی افغانستان سفارت خود را در خانه قوام برپا کرد؛ اما اندکی بعد این خانه به بانک بازرگانی فروخته شد.

در سال ۱۳۵۴ دفتر فرح پهلوی پیشنهاد خرید این خانه را به بانک بازرگانی داد و با موافقت آنها مالکیت خانه به این دفتر رسید. گروهی از طراحان و معماران فرانسوی، ایرانی و اتریشی کار طراحی موزه را بر عهده گرفتند و درهای آن در سال 1358 به روی علاقه مندان به تاریخ و هنر ایران باز شد.

 
معماری موزه آبگینه و سفال

خانه هشت ضلعی قوام در زمینی به مساحت 1040 مترمربع ساخته و از دو طبقه، ستون و زیرزمین تشکیل شده است. سبک معماری کلی ساختمان تلفیقی از سبک معماری ایرانی و اروپایی قرن نوزدهم میلادی به حساب می آید. طبقه اول از طریق پله هایی چوبی و باشکوه و به سبک پله های روسی به طبقه دوم ارتباط دارد. در ساخت این ساختمان به جای استفاده از درها و ورودی های چوبی، از پنجره های دوجداره استفاده شده است تا میزان نور و دمای ورودی های ساختمان به این وسیله تنظیم شود.

این خانه به سبک اغلب خانه های ایرانی از یک اندرونی و یک بیرونی ساخته شده است که ساختمان بیرونی آن به موزه آبگینه و ساختمان اندرونی آن به بنیاد فارابی تعلق دارد.

 

 
تزیینات ساختمان

خانه قوام علاوه بر آثاری که در خود جای داده است، جلوه های بی نظیری از کارهای آجری، گچ بری های فوق العاده، آینه کاری های زیبا و جواهر و میناکاری را به نمایش می گذارد. همچنین بخش هایی از دیوارهای زیرزمین آن به وسیله موزاییک هایی بزرگ بر اساس طرحی سنتی تزیین شده است.

انواع تزیین ها

در این قسمت شما را اندکی با انواع تزیین های ساختمان زیبای قوام آشنا می کنیم.

1- کارهای آجری

در نمای خارجی ساختمان از 50 نوع طرح و شکل هندسی و نمونه های گلدار آجری استفاده شده است که یادآور کارهای فوق العاده آجری دوره سلجوقیان است. 

2- گچ بری ها

گچ بری های داخلی ساختمان به سه دوره تعلق دارد: 

* گچ بری هایی که مخصوص زمان ساخت عمارت بوده و می توان قسمتی از آن را در سالن ورودی و دیگر تالارهای ساختمان تماشا کرد.

* زمانی که خانه در اختیار سفارت مصر قرار داشت گچ بری هایی به سبک اروپایی ها به ورودی موزه و بخش هایی از طبقه اول اضافه شد. این طرح ها در تالارهای مینا و بلور و همچنین در زیر زمین دیده می شود.

* گچ بری هایی که در سال 1368 به وسیله سازمان میراث فرهنگی ایجاد شده و ترکیبی از نقاشی و خطاطی را در سالن ورودی طبقه دوم به نمایش می گذارد. 

3- آینه کاری ها

آینه کاری هایی که در طرح های هندسی به زیبایی در میان کارهای گچ بری طبقه دوم نشسته و بر شکوه این موزه افزوده اند. 

4- مینا و منبت کاری، آینه کاری

میناکاری ها و منبت کاری هایی با طرح های گلدار به زیبایی بر روی درها و حاشیه پله نقش بسته اند. در سال 1368 نیز آینه کاری های طبقه دوم بر شکوه و زیبایی ساختمان افزودند. این آینه کاری ها البته مضامین مذهبی و انقلابی دارند. 

 طراحی داخلی

یکی از جذاب ترین و برجسته ترین ویژگی های طراحی داخلی موزه آبگینه، طراحی ویترین های آن است که منحصر به فرد بوده و در موزه دیگری دیده نمی شود. این ویترین ها با الهام از ستون های تخت جمشید، کاخ تچر (یکی از کاخ های معروف تخت جمشید)و کعبه زرتشت در نقش رستم طراحی شده اند. طرح و ابتکار ساخت ویترین ها به این شکل از طراح معروف اتریشی هانس هولاین (Hans Hollein) بود که در رشته خود جوایز بسیاری را به دست آورده است و کارهای وی شهرت جهانی دارد.

 

 

 

 

 

 

آنچه که در این موزه خواهید دید

موزه آبگینه از دو طبقه و شش تالار تشکیل شده است و هر بخش آن قسمتی از تاریخ شیشه و سفال در ایران را نشان می دهد. این مجموعه نمونه هایی نادر از شیشه و سفال ایران را در خود جای داده است. از ظرف های سفالی که تاریخ ساخت آن ها به هزاره چهارم قبل از میلاد باز می گردد تا کارهای شیشه ای که قدمت شان به هزاره اول قبل از میلاد تعلق دارد. ظرف های شیشه ای اروپایی که به قرن 18 و 19 تعلق دارند نیز در مجموعه موزه آبگینه جای گرفته اند.

در ادامه این بخش می خواهیم همراه شما شویم و گردشی در طبقه ها و تالارهای موزه آبگینه داشته باشیم و تعدادی از گنجینه های منحصر به فرد این موزه را نشان‌تان دهیم.

 

 
1- طبقه اول 

طبقه اول از چهار بخشِ راهرو، تالار بلور، تالار مینا و تالار راهنمای صوتی تشکیل شده است.

 
* راهرو

راهروی طبقه اول آثاری از سفالینه های رسی که تاریخ آنها به هزاره اول باز می گردد و آثار شیشه ای که در قرن های 18 و 19 میلادی در کشورهای اروپایی ساخته شده است را به نمایش می گذارد.

* تالار بلور

 

 

 

 

نمونه هایی از آثار شیشه ای که قدمت آنها به هزاره اول قبل از میلاد، سلسله هخامنشیان، ساسانیان و اوایل دوره اسلامی بر می گردد را در تالار بلور خواهید دید. این آثار به ترتیبِ دوره های زمانی، جا نمایی شده اند تا سیر تحول و تکامل آثار شیشه ای را در صنعت ایران به نمایش بگذارند. در دوره ساسانی تکنیک برش شیشه به حد اعلای خود رسید تا جایی که این تکنیک به همه دنیا صادر شد. در این زمان بود که روش های دیگر ساخت ظروف شیشه ای مانند مهر زدن، اضافه کردن تزیینات و دمیدن به مدل های ساخت افزوده شد.

* تالار مینا 

 

 

 

 

 

 

آثار شیشه ای مات و براق، به ویژه وسایل دکوری و شیشه های عطر که قدمت آنها به هزاره اول و دوم قبل از میلاد باز می گردد در این تالار به نمایش درآمده است. مجموعه آثار سفالی که شامل نمونه هایی از گلدان های ساده مربوط به دوران ماقبل از تاریخ و گلدان های گلدار با طرح های هندسی می شود، در این قسمت در معرض نمایش گذاشته شده اند.

 

قدمت این گلدان ها به قرن های چهارم تا یکم هزاره اول قبل از میلاد باز می گردد. لوله های شیشه ای که از حفاری معبد چغازنیبل - بزرگترین معبد ایران در هزاره دوم قبل از میلاد- به دست آمده است و در پنجره ها و مراسم های مذهبی مورد استفاده بودند؛ را می توان در این تالار پیدا کرد. این لوله های شیشه ای که با رنگ های مختلف تزیین شده بودند در برابر نور خورشید، جلوه ای رنگارنگ را به نمایش می گذاشتند. 

* تالار دیداری-شنیداری

 

 

 

 

در این تالار اسلایدها و فیلم هایی از آثار موزه برای بازدیدکنندگان به نمایش در می آید.در این تالار محصولات فرهنگی نیز به فروش می رسد. 

 

2- طبقه دوم

راهرو، تالارهای صدف،‌ زرین فام، لاجورد یک و دو از بخش های مختلف طبقه دوم موزه آبگینه هستند.

* راهروی طبقه دوم

در این قسمت آثار شیشه ای و سفالی که به دوره اسلامی تعلق دارد در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفته است. در کنار آنها آثاری از هنرمندان معاصر نیز دیده می شود.

* تالار صدف

 

کارهای سفالی دارای سنگ نوشته و آثار شیشه ای که بیشتر مصارف تزیینی داشتند و به روزهای آغازین دوره اسلامی متعلق بودند در این تالار به نمایش در آمدند. شهر نیشابور یکی از مهمترین مراکز فرهنگی سفالینه و خوش نویسی در این دوره است. تغییرات برجسته ای در این دوره در آثار شیشه ای ایجاد و روش های جدیدی برای برش های عمیق به کار گرفته شد. نقاشی روی شیشه به یکی از کارهای رایج شیشه سازی در قرن چهارم تبدیل شد و این پیش درآمدی برای کارهای میناکاری در سراسر ایران بود. این تالار از آنجایی که طراحی و معماری آن به صدف نیمه باز شباهت دارد به این نام خوانده می شود.

* تالار لاجورد یک 

کارهای سفالین که با رنگ های فیروزه ای تزیین شده اند و تاریخ آن ها به قرن شش یا هفت هجری قمری بر می گردد؛ در این تالار دیده می شود. ساخت ظرف های شیشه ای با لعاب های فیروزه ای رنگ در قرن ششم هجری در گرگان رواج پیدا کرد. بیشتر آثار یا به وسیله نقش و نگارهای تصویری یا با نقاشی هایی به رنگ مشکی تزیین شده اند. گلدان هایی استثنایی که به عنوان گلدان های دولایه شناخته می شوند نیز در این تالار قرار دارند. 

تالارهای لاجورد به خاطر لعاب های فیروزه رنگ ظروف قرن هفتم و هشتمی به این نام مشهور شده اند.

* تالار لاجورد دو 

نمونه هایی از آثار شیشه ای که قدمت آنها به دوره قرن یازدهم تا سیزدهم هجری قمری باز می گردد در تالار لاجورد دو در معرض دید عموم قرار داده شده است. در زمان صفویه، شاه عباس صفوی تعداد زیادی از استادان شیشه کار را از ونیز به ایران دعوت کرد تا هنر خود را به استادکاران ایرانی آموزش دهند. لوحی سفالی با هفت رنگ لعاب داده شده که به دوره قاجار تعلق دارد و تصویری از شاهنامه فردوسی در این تالار نشان داده شده است. 

 

 

 

 

 

امکانات ویژه موزه آبگینه 

موزه آبگینه امکانات خاصی دارد که بازدید و استفاده از این موزه را برای علاقه مندان جذاب تر و راحت تر می کند. 

1- گالری های موقت

موزه آبگینه قسمتی از فضای ساختمان را به فعالیت های کوتاه مدت و موقت اختصاص داده است. بنابراین، ممکن است برخی از آثار در انبار موزه نگهداری شوند و در فرصت های مناسب و مناسبت های مختلف در این گالری به نمایش درآیند. در کنار این ها در این فضا ممکن است گالری هایی با آثاری از هنرمندان مختلف در زمینه های مشابه با شیشه و سفال برگزار شود.

2- فروشگاه موزه 

در این فروشگاه محصولات جالب و خاصی دیده می شود که تجربه خرید را برای بازدید کنندگان لذت بخش می کند. این فروشگاه به وسیله سازمان میراث فرهنگی و گردشگری حمایت می شود. از جمله محصولاتی که می توانید در این فروشگاه خرید کنید می توان به موارد زیر اشاره کرد:  

کتاب، جزوه و کتابچه در مورد اشیا و آثار موزه آبگینه، پوستر، کارت پستال، محصولات دیداری-شنیداری

3- دوره های آموزشی

موزه آبگینه فضایی را نیز به دوره های آموزشی اختصاص داده است. در این دوره ها، رشته های مختلف هنری که با زمینه کاری موزه در ارتباط هستند آموزش داده می شود. خدمت اصلی آموزشی موزه ساخت کارها و آثار شیشه و سفال برای کودکان و بزرگسالان است. 

هر دوره 10 جلسه دارد و 2.5 ماه طول می کشد و کلاس های آن هر روز هفته به غیر از جمعه ها برگزار می شود.  اگر تمایل دارید با زمان و هزینه این کلاس ها و نحوه برگزاری آنها بیشتر آشنا شوید می توانید به صفحه اینستاگرام رسمی موزه آبگینه مراجعه کنید. 

4- کتابخانه 

کتابخانه موزه آبگینه در قسمت شمال غربی حیاط موزه قرار دارد و بیشتر از 4000 نسخه کتاب در زمینه های باستان شناسی و تاریخ هنر را در اختیار علاقه مندان قرار می دهد. 

اطلاعات بازدید: خوب است پیش از بازدید موزه آبگینه در زمینه های زیر اطلاعات خود را تکمیل کنید:

ساعت: ساعت معمول بازدید از موزه در پاییز و زمستان بین ساعت 9:00 تا 17:00 و در بهار و تابستان بین ساعت 9:00 تا 18:00 است. 

روزهای تعطیل: موزه آبگینه روزهای دوشنبه هر هفته و همچنین ایام سوگواری تعطیل است. لازم است ذکر شود کتابخانه و گالری موزه روزهای دوشنبه باز است. 

هزینه بازدید: هزینه بازدید از موزه برای ایرانی ها 2500 تومان و برای خارجی ها 25000 تومان است. 

هزینه ورود برای اعضای انجمن دوست داران میراث فرهنگی (در صورت داشتن کارت انجمن) رایگان است.

بازدید های گروهی: امکان بازدیدهای گروهی نیز از موزه آبگینه وجود دارد. شما برای کسب اطلاع بیشتر در مورد طراحی تور بازدید از موزه و قیمت های این تورها می توانید با شماره های 4-6708153-021 و 6716930-021 تماس بگیرید. 

اطلاعات تماس موزه

واحد اطلاعات موزه: 4-6708153-021 و 67169300-021 تماس بگیرید. 

اطلاعاتی که بازدیدکنندگان نیاز هست بدانند 

• جعبه کمک های اولیه در طبقه همکف در بخش انتظامات (نگهبانی) قرار دارد. همچنین می توانید از نماینده ها و راهنماهای موزه نیز کمک بگیرید.
• فروشگاه خرید و فروش هدیه در طبقه همکف قرار دارد.
• بخش اطلاعات در ورودی طبقه اول واقع شده است.
• سیگار کشیدن در موزه ممنوع است.
• امکان عکس برداری و فیلم برداری از موزه وجود دارد.

 

 

مسیر دسترسی

آدرس: استان تهران،‌ تهران، خیابان جمهوری،‌ خیابان سی تیر، موزه آبگینه و سفالینه ایران

برای رسیدن به موزه آبگینه دو راه در برابر شماست. یا می توانید از طریق خیابان جمهوری راهی خیابان سی تیر و موزه آبگینه شوید یا اینکه خود را به میدان و خیابان امام خمینی برسانید و از آنجا به سمت موزه حرکت کنید. 

ماشین شخصی: رسیدن به موزه آبگینه با توجه به اینکه این بنا در محدوده طرح ترافیک و طرح زوج و فرد قرار دارد و محل پارک نیز بسیار سخت گیر می آید؛ کار بسیار دشواریست. از این رو توصیه می کنیم تا جای امکان از وسایل نقلیه عمومی برای رسیدن به خیابان سی تیر استفاده کنید.

وسایل حمل و نقل عمومی

مترو: برای رسیدن به موزه آبگینه باید از خط دو متروی شهری تهران استفاده کنید. سوار خط آبی رنگ صادقیه-فرهنگسرا شوید و در ایستگاه مترو حسن آباد از قطار خارج شوید.

از ایستگاه در خلاف جهت حرکت ماشین ها در خیابان امام خمینی، راه را در پیش بگیرید. 200 متر جلوتر خیابان سی تیر در مقابل شماست. 

اتوبوس: برای رسیدن به موزه آبگینه با استفاده از اتوبوس، از دو مسیر می توانید استفاده کنید؛ سوار اتوبوس های جمهوری-بهارستان شوید. زمانی که به ایستگاه حافظ پیاده رسیدید از اتوبوس پیاده شده و با کمی پیاده روی خود را به ابتدای خیابان سی تیر برسانید. 

اگر می خواهید از سمت موزه ملی و خیابان امام خمینی به خیابان سی تیر برسید باید سوار اتوبوس هایی شوید که مبدا یا مقصد آنها پارک شهر یا میدان امام خمینی است و در پایانه اتوبوس رانی پارک شهر توقف می کنند. 

دیدنی های اطراف

سفر تنها در بازدید از یک جاذبه و لذت بردن از یک تفریح خلاصه نمی شود. می توان قدری هوشمندانه عمل کرد و با بازدید از جاذبه های نزدیک یک مکان، یک تیر و چند نشان زد. در این قسمت تعدادی از جاذبه های مهم اطراف موزه آبگینه را به شما معرفی می کنیم.

کافه نادری: فاصله تقریبی 400 متر پیاده

آتشکده آدریان: فاصله تقریبی 300 متر پیاده

موزه ملی ایران باستان: فاصله تقریبی 700 متر پیاده

سر در باغ ملی: فاصله تقریبی 1 کیلومتر پیاده

توصیه :

• همان گونه که گفتیم موزه آبگینه در خیابان سی تیر واقع شده است. این خیابان در سالهای گذشته به عنوان نخستین استریت فود ایرانی، محبوبیت بسیاری پیدا کرده است. در بازدید از خیابان سی تیر حتما سری به کافه ها و اتوبوس های سیار خوشمزه این خیابان بزنید و خود را مهمان فضای دلنشین و غذاهای خوشمزه سی تیر کنید.
• همچنین موزه ملی ایران نیز در ابتدای این خیابان قرار دارد که بازدید از آن برای هر ایرانی و علاقه‌مند به تاریخ از ضروری ترین کارهاست.
• زمانی که در موزه هستید سعی کنید به توصیه ها و صحبت های راهنما به دقت گوش دهید و مقررات موزه را رعایت کنید.
• در نگهداری از موزه، بنای تاریخی وباغ زیبای آن کوشا باشید.

منبع: وب سایت کارناوال

گشت و گذار در موزه تاریخی آذربایجان تبریز

تبریز زیبا دیدنی های بسیاری را در خود جای داده است. این کلانشهر تاریخی و تجاری جایگاه بسیار مهمی در میان شهرهای کشور عزیزمان ایران دارد و از دوران کهن تا کنون آثار باستانی، جاذبه های تاریخی، طبیعتی بی نظیر و فرهنگ و آداب و رسومی جذاب و یگانه را برای اهالی خود به یادگار گذاشته است.

 

تبریز که در سرزمین باستانی آذربایجان پایه گذاری شده و رشد و توسعه یافته اما با تمام اینها گذشته کهن خود را فراموش نکرده است. شهری که مردمی پیشرو را در دامان خود پرورش داده است و عنوان شهر اولین ها را با خود یدک می کشد. مردمی که هیچ گاه گذشته پر افتخار سرزمین مادری خود را فراموش نکرده اند و با همه وجود تلاش داشته اند تا در کنار حفظ سنت ها و تاریخ، همگام با دنیای مدرن و به روز دنیا حرکت کنند.

یکی از شاخصه های حفظ تاریخ و تمدن در تبریز، موزه های گران قدر و با ارزش آن است. از موزه تاریخ طبیعی این شهر گرفته تا موزه شهرداری که گستره وسیعی از موضوع های مهم از حیات وحش تا هنر و صنایع دستی و تاریخ معاصر تبریز را به نمایش می گذارند. امروز می خواهیم به یکی از این موزه ها سری بزنیم و در مورد پیشینه سرزمین‌مان اطلاعات بیشتری به دست بیاوریم. با ما همراه باشید تا در زمان سفر کرده و تاریخ و هنر را از دید موزه آذربایجان به شما معرفی کنیم.

 

 

چرا موزه آذربایجان؟

    دومین موزه برتر باستان شناسی ایران است. 
    یکی از ده جاذبه برتر تبریز است. 
    مجموعه ای بی نظیر از سکه های تاریخی از دوران هخامنشی تا دوره قاجار را در خود جای داده است. 
    در کنار بازدید از موزه آذربایجان می توانید از مسجد کبود، میدان ساعت و موزه عصرآهن که در نزدیکی موزه قرار دارند، دیدن کنید.

آشنایی با موزه آذربایجان، دومین موزه باستان شناسی ایران

موزه آذربایجان در شهر تبریز یکی از مهمترین موزه ها و جاذبه های این شهر تاریخی و دیدنی ست و آثار بسیار مهمی از پیشینه و تمدن باستانی کشورمان را در خود جای داده است. قدمت و غنای این آثار، موزه آذربایجان را به یکی از مهمترین موزه های کشور تبدیل و آن را به عنوان دومین موزه باستان شناسی کشورمان پس از موزه ملی ایران مطرح کرده است. در کنار اهمیت علمی و پژوهشی که موزه آذربایجان برای پژوهشگران و باستان شناسان دارد، گردشگران داخلی و خارجی نیز از این موزه به عنوان یکی از بهترین جاذبه های گردشگری تبریز یاد کرده اند. این موزه با داشتن آثاری منحصر به فرد و خاص از دوران بسیار کهن و تاریخی ایران، مجموعه ای جذاب و به نسبت کامل از سکه های قدیمی، کتابخانه ای سه هزار جلدی و مجسمه هایی مفهومی و هنری، می تواند بسیاری از سلیقه ها را راضی و شما را به سفری در تاریخ مهمان کند.

 

 

تاریخچه موزه آذربایجان 

در سال های 1306 و 1307 خورشیدی، نمایشگاه بزرگی از سکه های تاریخی در مکان قبلی کتابخانه تربیت تبریز برگزار شد. پس از برگزاری این نمایشگاه بود که نخستین جرقه ها برای ایجاد موزه ای در تبریز زده شد. گفته شده است سکه های به نمایش در آمده در این نمایشگاه همان سکه هایی ست که شهرداری تبریز در جریان کشف گورستانی تاریخی در گَجیل (یکی از محله‌های تاریخی و کهن شهر تبریز) پیدا کرده بود. پس از کشف 57 سکه نقره و 26 سکه طلا از این محل، مسوولان تبریزی به فکر تاسیس موزه ای برای نمایش و نگهداری آنها افتادند. 

تقریبا 20 سال بعد از این اتفاق و حدود دو سال بعد از تاسیس دانشگاه تبریز، روز دوشنبه 13 تیرماه سال 1328، موزه دانشکده ادبیات به عنوان نخستین موزه شهر ایجاد شد. پس از افتتاح این موزه، اولین کارها برای تشکیل موزه ای مستقل برای تبریز در سال 1335 کلید خورد. در 17 آذرماه 1335 علی دهقان، مدیر کل وقت فرهنگ آذربایجان شرقی، انجمنی را در اداره فرهنگ آذربایجان پی ریزی کرد و هدف آن را پیگیری کارهای تاسیس موزه آذربایجان قرار داد. این انجمن مسوولیت یافتن مکانی برای احداث ساختمان موزه آذربایجان، جمع‌آوری اشیای تاریخی، تصمیم‌گیری درخصوص محتوای موزه و تامین بخشی از هزینه‌های احداث بنای موزه را برعهده داشت. 

اما پیدا کردن مکانی مناسب به یکی از دغدغه ها و مشکل های اصلی بر سر راه تاسیس موزه تبدیل شده بود. بالاخره با تلاش های فراوان، قطعه زمینی در ضلع غربی محوطه مسجد کبود در اختیار اداره فرهنگ شهر تبریز قرار گرفت. 

در تیرماه سال 1336 دهقان از آندره گدار معمار و باستان شناس شهیر و ماهر فرانسوی درخواست کرد تا همراه با سید محمدتقی مصطفوی، مدیرکل وقت باستان شناسی کشور راهی تبریز شوند تا موضوع ایجاد موزه و محل ساخت آن را مورد بررسی قرار دهند. 

روز شنبه پانزدهم تیرماه سال 1336 در حضور آندره گدار و برخی از مسوولان شهری کلنگ ساخت موزه بر زمین زده شد و کارهای ابتدایی ماده سازی زمین و پی کنی شروع شد. آن گونه که در سندهای موجود آمده است نقشه ساختمان موزه آذربایجان، طرح اولیه آندره گدار بود. این طرح به وسیله اسماعیل دیباج، نماینده اداره کل باستان شناسی، ترسیم شد و به تایید نهایی گدار رسید. 

همزمان با انجام این کارها، علی دهقان در تیرماه سال 1336 از موزه ایران باستان و سید محمدتقی مصطفوی، وزیر فرهنگ و هنر درخواست کرد تا تعدادی از آثار از موزه ایران باستان به موزه آذربایجان فرستاده شود. با این درخواست موافقت شد و به دستور وی 202 قطعه از اشیای تاریخی موزه ایران باستان برای نمایش در موزه آذربایجان به تبریز انتقال داده شد. این آثار را اسماعیل دیباج، رییس وقت اداره هنرهای زیبای آذربایجان از موزه ایران باستان دریافت کرد، به تبریز آورد و در تالار بالایی کتابخانه ملی تبریز به همراه تعدادی از آثار اهدایی مردم به نمایش گذاشت. به این شکل پایه های موزه آذربایجان در روز دوازدهم مرداد ماه سال 1336 در تبریز گذاشته شد. 

روزنامه توحید افکار در شماره 308 خود در تاریخ دوشنبه پنج خرداد 1337 در مورد موزه آذربایجان این گونه نوشته است:

    چون ممکن است اتمام ساختمان مدتی طول بکشد، بنابراین آقای دهقان چندین اتاق از ساختمان کتابخانه ملی را به موزه تخصیص داده‌اند و اشیا و اثاثیه موزه آذربایجان در آن اتاق‌ها چیده شده است. اداره باستان‌شناسی یک نمونه از آثار باستانی که در موزه تهران مکرر بوده به تبریز فرستاده و اشیایی نیز از طرف اهالی به موزه اهدا شده که فعلا در ویترین‌های مخصوص جا داده‌اند و بدین‌ ترتیب موزه آذربایجان عملا تاسیس شده است.

 این روزنامه همچنین از مردم دعوت کرد تا آثار تاریخی و هنری خود را به موزه آذربایجان اهدا کنند:

    طبق تصمیم وزارت فرهنگ، نصف مخارج ساختمان را دولت پرداخت خواهد کرد و در سال 1337 دولت یک میلیون ریال به این منظور به ساختمان موزه کمک خواهد کرد. مبلغ 170هزار ریال که سال گذشته از طرف اهالی جمع شده بود خرج شد و بنای ساختمان با پولی که دولت کمک کرده ادامه دارد و امید است به زودی یک ساختمان آبرومند به نام موزه آذربایجان در تبریز ساخته شود. چنانچه گفتیم دولت در نظر دارد فقط نصف هزینه ساختمان را بدهد؛ نصف دیگر را باید اهالی پرداخت کنند. لذا امید است که به زودی اهالی با همت آذربایجان و آذربایجانیان محترم پایتخت، وجه لازم را در اختیار کمسیون موزه بگذارند تا بنای موزه زودتر به پایان رسد. از عموم اهالی آذربایجان انتظار می‌رود اشیایی که ارزش هنری و تاریخی دارند به موزه اهدا کنند که هم در موزه بهتر نگاه‌داری شود و هم مورد استفاده قرار گیرد. بعد از موفقیتی که تبریز در تاسیس کتابخانه ملی به‌دست آورده همه امیدوار هستند که در مورد موزه هم موفق خواهد شد.

با شروع عملیات اجرایی بنای موزه، کار جمع آوری آثار و مطالعه در مورد انتخاب محلی مناسب برای افتتاح نیز آغاز شد. این کار تا سال 1338 ادامه پیدا کرد. اشیایی که جمع آوری می شدند همچنان در ساختمان کتابخانه ملی تبریز قرار داشتند. در نهایت هنرستان دخترانه تبریز از لحاظ ساختمان برای موزه مناسب تشخیص داده شد. اشیای اهدایی هیات های باستان شناسی، آثار اهدایی مردم و دیگر آثار در سه غرفه در سال 1338 در سالن ها و کلاس های هنرستان به نمایش درآمدند. 

در این زمان سیدجمال ترابی‌ طباطبایی ریاست موزه را بر عهده داشت و غرفه های موزه آذربایجان به این شرح بودند:

غرفه باستان‌شناسی: آثاری که در این بخش به نمایش درآمده بودند را هیات حفاری تپه حسنلو و مردم مختلف به موزه اهدا کرده بودند. در این بخش سکه‌های ادوار مختلف تاریخ ایران، آثار سفالی و مفرغی مکشوفه از تپه حسنلو، ظروف چینی بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی و غیر از آن در این قسمت نمایش داده می شدند. 

غرفه مشروطیت: مجسمه نیم‌تنه ستارخان سردار ملی، لوازم‌التحریر مرحوم ثقةالاسلام، اسلحه کمری ستارخان، تابلوهایی از عکس‌های دوران مشروطه و غیر از آن در این غرفه قرار داشت.

غرفه مردم‌شناسی و هنرهای ملی: آثار این غرفه اهدایی اداره موزه‌ها و فرهنگ عامه هنرهای زیبای کشور به موزه آذربایجان بود که شامل پارچه‌های دست‌باف ایرانی (زری و مخملی) لباس‌های محلی و غیر از آن می شد.

احداث ساختمان اصلی چهار سال طول کشید و انتظارها برای افتتاح آن در یازدهم مهر سال 1341 به پایان رسید. این بنای تماشایی با هنر و کار حاجی ابوالقاسم معمار، یکی از معماران شهیر تبریز به سرانجام رسید.

 

 

معماری و بخش های مختلف موزه آذربایجان

موزه آذربایجان در بنایی با سه طبقه به مساحت 3000 هزار مترمربع ساخته شد. طراح ساختمان با استفاده از قوس های جناغی، فضای ایوان مانند در نمای جنوبی، جرزهای عمودی و تکرار پنجره هایی با قوس جناغی در بین جرزها، نگرشی سنتی از ساختمان سازی را به تصویر کشیده است. ورودی موزه پلکانی سنگی و دَرِ چوبی و بزرگی دارد و با دو شیر سنگی به بازدیدکنندگان خوش آمد می گوید. 

ساختمان موزه بخش های مختلفی مانند چهار تالار نمایش اشیای تاریخی، بخشهای اداری و فنی (آزمایشگاه و مخازن) و کتابخانه تخصصی دارد. 

1-طبقه همکف

تالار طبقه همکف، آثاری از دوران پیش از اسلام را به نمایش درآورده است.

 

 

 

 2- طبقه اول

طبقه اول موزه خود از سه بخش تشکیل شده است:

•     تالار دوره اسلامی
•     بخش سکه و مهر
•      کتابخانه موزه

در بخش اسلامی آثاری از قرن های اول تا چهاردهم هجری دیده می شود. 

سکه ها و مهرهای تاریخی و ارزشمند موزه آذربایجان در تالار ضلع شمالی همین طبقه نگهداری می شوند. این مجموعه سکه، کلکسیونی به نسبت کامل از تمام ادوار تاریخی کشورمان ایران را به نمایش می گذارد. سکه هایی که از دوره هخامنشی تا دوره قاجار مورد استفاده قرار می گرفتند. همچنین مهرهایی از هزاره سوم قبل از میلاد تا چند سده اخیر در این بخش وجود دارند. 

کتابخانه تخصصی موزه آذربایجان بخش مهم دیگر این مجموعه است. این کتابخانه با دارا بودن بیش از سه هزار جلد کتاب یکی از مهمترین مراجع و منبع پژوهشگران و علاقه مندان به تاریخ و باستان شناسی به شمار می رود.

 

 

 

3- زیرزمین

در تالار زیرزمین موزه آذربایجان مجموعه ای جذاب و تماشایی از آثار هنری یکی از هنرمندان مجسمه ساز تبریزی به نام احد حسینی به نمایش گذاشته شده است. موضوع و مفهوم این مجسمه های گچی، مضامین اجتماعی در جامعه بشری امروزی است. این مجسمه ها دید عمیق و تاثیرگذاری از سرگذشت و اخلاق انسان در طول قرن ها به ویژه قرن بیستم می دهند.

4- بخش سنگ نگاره ها

جدیدترین بخشی که سال 1386 به موزه آذربایجان اضافه شد، بخش سنگ نگاره های آن است. سنگ مزارهای تاریخی، پیکره های سنگی، پیکره های انسانی، سنگ گورها، و سنگ های کتیبه دار و قوچ های سنگی این بخش به فهم بخشی از تاریخ ایران کمک شایانی می کنند.

 

گنجینه هایی که در موزه آذربایجان خواهید دید

در این قسمت به مرورِ آثار و اشیای مهمی که در موزه آذربایجان به نمایش درآمده است می پردازیم.

1- آثار طبقه همکف

در طبقه همکف می توانید آثار تاریخی و هنری که مربوط به سال های قبل از ورود اسلام به ایران و دوران اسلامی هستند را مشاهده کنید.

*از جمله مهمترینِ این آثار می توان به سفال هایی با قدمت هفت هزار سال مربوط به تپه اسماعیل آباد اشاره کرد. این سفال ها تاریخی ترین اشیای موزه هستند؛ سفال هایی خام و نپخته و دست ساز که بدون کمک چرخ سفال گری یا کوره ساخته و در مقابل آفتاب،‌ خشک شده اند. 

*سنگ های معدنی سِرپانتین که در شهر جیرفت یافت شده اند و قدمتی به درازای دوران پیش از تاریخ دارند. این سنگ های معدنی با تصاویری از گیاهان و حیوانات مختلف تزیین شده اند. 

*مجسمه سه هزار ساله الهه زن که در رستم آباد گیلان یافت شده نیز در این طبقه قرار دارد. این مجسمه ارزش زن در دوران ایران باستان را به نمایش می گذارد.

*ریتون های دو تا سه هزار ساله نیز در قفسه های شیشه ای این موزه به چشم می خورند و نشانی از تاریخ کهن و غنی ایران را در خود دارند. ریتون ها ظرف هایی با ترکیبی از نیم تنه یک حیوان و جام شربت خوری هستند که بیشتر در مراسم آیینی مورد استفاده قرار می گرفتند. 

*یکی از معروفترین آثار موزه آذربایجان سنگ بسم الله ساخته دست محمدعلی قوچانی‌ست که در انتهای سالن طبقه همکف قرار گرفته است. چهار قسمت از این سنگ پنج قسمتی، قاب آن را تشکیل می دهند و یک قسمت دیگر آن متن سنگ است. این تابلو در زمان ناصرالدین شاه ساخته شد و هنر دست سازنده خود محمد علی قوچانی معروف به میرزا سنگلاخ را به نمایش می  گذاشت. او که کارش حجاری روی سنگ بود،‌ نیت می کند این سنگ مرمر را که سه تن وزن داشته به شکل امروزی خود در بیاورد تا آن را به مزار پیامبر در مدینه هدیه کند. این سنگ در 8 سال تکمیل و به سه زبان ترکی استانبولی،‌ عربی و فارسی آیات قرآن بر روی آن حجاری شد. 

*از دیگر جذابیت های موزه آذربایجان جسد زن و مردی‌ست که در سال 1378 در جریان حفاری از محوطه مسجد کبود و موزه عصر آهن به دست آمد. در واقع این اسکلت ها در گورستانی قدیمی مدفون شده بودند. 

*در کنار اینها آثاری مانند ظروف سفالی و چشم مصنوعی از شهر سوخته سیستان، آثار سنگی از جیرفت،‌ اشیا مفرغی از شهر خداآفرین،‌ مجسمه هایی از رستم آباد گیلان نیز در این موزه در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفته اند. در حیاط موزه نیز آثار و مجسمه‌‏های سنگی نگهداری می‌‏شود.

 

 

 

 

2- آثار طبقه اول

قدیمی ترین گنجینه هایی که در طبقه اول موزه آذربایجان به چشم می خورد آثاری از قرن چهارم هجری و شهر تاریخی نیشابور است. از مهمترین ویژگی این آثار می توان به استفاده از خط کوفی،‌ نقش‌های اسلیمی و لعاب سفید اشاره کرد. 

*قفل رمزی سده ششم هجری دیگر شی بسیار مهم و جذاب موزه آذربایجان است. این قفل که از جنس مفرغ ساخته و در بخش آثار اسلامی جای گرفته، از شهر مراغه کشف شده است. قفل رمزی مفرغی 4 سگک بادامی و ریز دارد و رمزهای آن نه بر روی اعداد که بر روی حروف الفبا (ک، د‌،‌ الف، ی) نشسته اند و این موضوع باز کردن آن را بدون دانستن رمز، کاری غیر ممکن می کند. اگر شخصی بخواهد بدون دانستن رمز، این قفل را باز کند باید بیش از پنجاه هزار بار رمز این قفل را جابه‌جا کند. 

*مهرهایی به شکل استمپ و سیلندر که در قبل از اسلام بر روی گِل و بعد از اسلام بر روی کاغذ زده می شدند، از دیگر آثار جالب موزه آذربایجان هستند. از جمله این مهرها می توان به مهرهای استوانه ای یا سیلندری اشاره کرد که مانند دیگر مهرهای قدیمی به وسیله گِل پخته، گچ و مرمر ساخته شده و در شکل های نیمکره، استوانه یا سیلندر مورد استفاده قرار می گرفتند. صاحبان مهرها باید آنها را بر روی قطعات گل مرطوب فشار می دادند یا می غلتاندند تا نقش مهر بر روی آن بیفتد. نقش های ساده یا هندسی، تصاویر حیوانات، موجودات نیمه خدا و انسان نقش های مهرهای تاریخی را تشکیل می دادند. 

*ظروف سفالی دوره ایلخانی اوج به کارگیری ذوق و هنر در ساخت سفال را نشان می دهند. این ظروف سفالی که با رنگ های شفاف و با نقاشی صورتک های انسانی و یا خط و کتابت تزیین شده اند، بخشی دیگر از آثار این مجموعه را تشکیل می دهند.

 

3- آثار طبقه زیرزمین

مجسمه هایی که در زیرزمین موزه به نمایش درآمده اند قصد دارند سرگذشت انسان نخستین تا انسان مدرن و آنچه بر وی گذشته را روایت کنند. سازنده این مجسمه ها قصد دارد در آثار خود راهی که انسان از گذشته تا کنون آمده است را نشان دهد و موانع، ناکامی ها و شکست هایی که در این راه داشته است را به نمایش بگذارد. 

 

 

 

مسیر دسترسی

آدرس: استان آذربایجان شرقی، تبریز، خیابان امام خمینی، جنب مسجد کبود

اگر می خواهید از موزه آذربایجان بازدید کنید باید خود را به مرکز شهر تبریز برسانید و سوار بر اتوبوس های خط راه آهن - آبرسان شده و در ایستگاه مسجد کبود پیاده شوید. اگر هم می خواهید از مترو استفاده کنید می توانید در ایستگاه شهید بهشتی توقف کرده و با 500 متر پیاده روی خود را به موزه برسانید.

بهای بلیت

گردشگران داخلی: 3000 تومان

گردشگران خارجی: 20000 تومان

شماره تماس: [phone]

ساعت بازدید: همه روزه از ساعت 9:00 تا 17:30

البته باید توجه داشته باشید که ساعت بازدید موزه ممکن است در روزهای مختلف سال فرق کند بنابراین بهتر است قبل از رفتن به موزه با تماسی از باز بودن آن اطمینان حاصل کنید. 

روزهای تعطیل: موزه آذربایجان در روزهای تاسوعا، عاشورا، رحلت پیامبر، شهادت امام جعفرصادق و 22 بهمن تعطیل است. البته امکان دارد دَرِ این موزه در بعد از ظهرِ روز 22 بهمن به روی علاقه مندان باز باشد.

جاذبه های نزدیک

اگر دوست داشتید پس از بازدید از موزه آذربایجان از دیدنی های دیگر این شهر نیز دیدن کنید می توانید به سراغ این چند جاذبه نزدیک موزه بروید.

• میدان ساعت در فاصله حدود 300 متری
• ارگ علیشاه تبریز در فاصله حدود 2 کیلومتری
• مسجد کبود در همسایگی موزه آذربایجان
• موزه عصر آهن در همسایگی موزه آذربایجان