هرچند به وجود آمدن اصطکاک در مواردی مانند روشن کردن آتش در دوران غارنشینی انسانهای نخستین امری دلخواه و دوستداشتنی به شمار میرفت، اما وجود این مساله زمانی اثر منفی خود را نشان میدهد که ما با قطعات حساس و درهم پیچیدهای روبهرو هستیم که در کنار یکدیگر موتور یک خودرو را به وجود آوردهاند.
نزدیکی زیاد قطعات فولادی به هم که گاه تا اندازههای میلیمتری میرسند از یکسو و سرعت فعالیت بسیار زیاد آنها در محیطی بسته به نام بلوکه موتور از سوی دیگر لزوم وجود مایعی را که در سریعترین زمان ممکن بین اجزای تشکیلدهنده موتور قرار گرفته و وظیفه روانکاری را در این مجموعه به عهده بگیرد بیش از پیش ضروری مینمایاند.
روغن موتور از ترکیب روغن پایه نفتی به اضافه افزودنیها به دست میآید و وظایف مهمی دارد که عبارتند از: روانکاری (کاهشدهنده اصطکاک بین قطعات)، کاهش سایش قطعات موتور، شستوشوی داخل موتور و تمیز نگهداشتن قطعات داخل موتور از دوده و ترکیبات حاصل از تجزیه روغن و رسوبات بین قطعات، آببندی کامل بین سیلندر و پیستون، خنکنمودن قطعات داخلی موتور، کارکرد بهینه قطعات متحرک موتور در دماهای مختلف و محافظت قطعات موتور در مقابل خوردگی و ضربهگیری؛ تمام اینها یعنی آب حیات یک خودرو!
در ادامه با ما باشید تا 4 مورد از باورهای غلط در این باره را برای شما شرح دهیم.
۱. ویسکوزیته یا گرانروی بالاتر روغن به معنای محافظت بیشتر از قطعات موتور است
۷۰ درصد از فرسایش موتور هنگام استارت سرد رخ میدهد. روغن رقیقتر با گرانروی پایینتر هنگام استارت سرد راحتتر جریان پیدا میکند و سریعتر به قسمتهای حیاتی موتور میرسد. به همین خاطر روغن رقیقتر میتواند به بهترین نحو از فرسایش قطعات موتور هنگام استارت سرد جلوگیری کند. علاوهبراین گرانروی پایینتر باعث افزایش قدرت موتور نیز میشود زیرا فشار وارد بر پمپ روغن برای انتقال روغن به سرتاسر موتور کاهش مییابد.
با اینکه روغن غلیظتر با گرانروی بالاتر معمولا لایه روغن سفتتری بین قطعات موتور تشکیل میدهد تا از یاتاقانها محافظت کند، استفاده از ترکیبات شیمیایی پیشرفته در روغنهای جدید این امکان را پدید آورده است که حتی با گرانروی پایینتر باز هم محافظت بیشتری ارائه دهند.
البته این به معنای استفاده از روغن رقیقتر برای خودروی صفر کیلومتر نیست! در این زمینه باید به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید. برای بعضی از خودروها استفاده از روغن رقیقتر در فصول سرد توسط کارخانه سازنده توصیه شده است.
۲. هر چقدر مواد افزودنی روغن بیشتر باشد بهتر است
مواد شیمیایی به کار رفته در بسیاری از افزودنیهای رایج اثرات مواد افزودنی دیگر را خنثی میکنند، یعنی این مواد افزودنی باید با یکدیگر هماهنگی کامل داشته باشند تا اثر هر یک از آنها حفظ شود.
مقدار بیشتر از یک افزودنی خاص نیز لزوما بهتر نیست. به عنوان مثال افزودنی روی یا ZDDP که بسیار رایج است برای استفاده در موتورهایی که میلسوپاپهایی با تایپیتهای تخت دارند توصیه میشود زیرا لایه محافظی بین بادامکها و تایپیتها ایجاد میکند. با این حال مقدار بیشتر روی به معنای محافظت بهتر نیست بلکه افزودن مقدار بیشتر روی فقط به این معناست که این افزودنی دیرتر تمام شده و اثر پایدارتری خواهد داشت.
۳. کاهش اصطکاک یعنی کاهش فرسایش
باور رایج درباره آببندی یک موتور نو این است که قطعات نو باید با سایش آببندی شوند. ایرادی که در این باور وجود دارد این است که اکثر مردم نمیدانند که تفاوت زیادی میان کاهش اصطکاک و کاهش فرسایش وجود دارد. با اینکه هر دو یک مفهوم یکسان به نظر میرسند ولی اینطور نیست. یک مثال بارز در این زمینه افزودنی ZDDP است. استفاده از این افزودنی در فرآیند آببندی بسیار مهم است. خصوصا اگر خودروی شما میلسوپاپهایی با تایپیتهای تخت داشته باشد استفاده از نوع و مقدار صحیح این افزودنی باعث کاهش فرسایش میشود. اما ZDDP اصطکاک را کاهش نمیدهد.
روغنهای سینتتیک طوری طراحی شدهاند که اصطکاک را کاهش دهند ولی موتور خودروی شما به اصطکاک نیاز دارد تا افزودنی ZDDP در آن اثر کند و بدون اینکه قطعات موتور در طول آببندی دچار فرسایش شوند، به صورت شیمیایی تماس قطعات با یکدیگر را برقرار کند. روغنهای کماصطکاک (خصوصا روغنهای سینتتیک) طوری طراحی شدهاند که اصطکاک را کاهش دهند و درنتیجه باعث میشوند موتور خیلی دیرتر آببندی شود.
روغنهای مخصوص آببندی با ترکیب شیمیایی مناسب نه تنها از فرسایش بیشازحد قطعات جلوگیری میکنند بلکه سریع تماس میان قطعات موتور را برقرار کرده و آنها را آببندی میکنند. در این رویکرد فرسایش کمتر شده و موتور سریعتر آببندی میشود.
۴. روغنهای مخصوص خودروهای مسابقهای همیشه بهترین نوع روغن هستند
حتی اگر موتور خودروی شما قدرت بالایی داشته باشد و از تعداد زیادی قطعات با فناوری مسابقهای ساخته شده باشد به این معنا نیست که روغن با فرمول مخصوص مسابقات بهترین گزینه ممکن برای آن است.
باید به نوع کاربرد روغن توجه کنید. ازآنجاییکه بهندرت پیش میآید رانندگان خودروهای خیابانی و حتی خودروهایی که موتورهایی با عملکرد بالا دارند، پدال گاز را بیشتر از نصف فشار دهند معمولا دمای روغن در این موتورها به اندازه کافی بالا نمیرود که آلودگیهای موجود در روغن در اثر حرارت از بین بروند. توجه داشته باشید که روغنهای مسابقهای مواد پاککننده یا شوینده بسیار کمی دارند و طراحی آنها طوری است که بعد از چند دور مسابقه باید تعویض شوند بنابراین اگر قانون استاندارد تعویض روغن در خودروهای خیابانی که هر ۵۰۰۰ کیلومتر است را در مورد روغنهای مسابقهای اجرا کنید خیلی زود آلوده میشوند و درنهایت این آلودگیها به دیوارههای سیلندرها آسیب میرسانند و باعث نفوذ گازهای احتراق درون محفظه روغن و کنترل ضعیف مقدار روغن بین رینگ پیستون و دیواره سیلندر میشوند.
یک صاحب خودرو می تواند با انجام برخی فعالیت های مثبت عمر مفید خودروی خود را تا دو برابر افزایش دهد و گاهی با برخی فعالیت های غلط عمر یک خودرو به نصف کاهش پیدا می کند. به عنوان فردی که علاقمند به خودرو هستید بهتر است با دانستن برخی نکات نه تنها خودرو را محافظت کنید بلکه میزان هزینه ها را نیز کاهش دهید.
تنظیم باد نامناسب
بر اساس تحقیقات مختلفی که تا امروز انجام شده، کم باد بودن تایرها باعث افزایش مصرف سوخت و همچنین بد حرکت کردن خودرو می شود همچنین در زمان پرباد بودن بیش از اندازه تایر آسیب های جدی به سیستم فرمان دهی وارد خواهد شد. همیشه دفترچه راهنمایی خودرو را خوانده و باد تایرها را به درستی تنظیم کنید.
*ترمز دیرهنگام: این مورد خیلی آسان حل خواهد شد و تنها کافی است منتظر لحظه آخر برای ترمز کردن نشوید. کوبیدن بر روی پدال ترمز تنها چند ثانیه قبل از برخورد با خودرویی دیگر عمر ترمز و تایرها را کاهش می دهد. پیشنهاد می شود در ذهنتان محاسباتی را برای ترمز کردن داشته باشید تا طی یک مسیر پیش بینی شده به نرمی ترمز نمایید.
گاز دادن بیهوده
بیهوده فشردن پدال گاز و یا تیک آف کردن باعث فشار آمدن شدید به پیشرانه شده و عمر آن را به شدت کاهش می دهد. در این حالت بنزین زیادی به موتور تزریق می شود و فعالیت ها با چندین برابر سرعت انجام می شوند که حتی در قوی ترین خودروهای مسابقه ای هم این عمل منجر به خراب شدن پیشرانه خودرو می شود. همیشه زمان بندی درستی برای شروع کردن حرکت داشته باشید.
خورشید، دشمن خودرو
همانطور که ماندن خودرو زیر برف و باران بیش از اندازه به آن آسیب های جدی وارد می کند، خورشید نیز می تواند باعث خراب شدن بسیاری از بخش های خودرو شود. شاید رها شدن از نور خورشید کار سختی باشد اما همیشه به آن فکر کنید و تا حد امکان خودرو را در سایه قرار دهید. بلند شدن رنگ، ترک خوردن چراغ ها و جلو داشبورد خودرو تماما به خاطر تابش نور خورشید هستند.
کثیف نباشید
کثیف بودن یکی از قاتلان خودرو به شمار می آید. شما به عنوان کسی که هفته ای دو تا سه بار به حمام می روید چرا علاقه ای به شستن خودروی خود حداقل برای ۱ بار در ماه ندارید؟ شستن خودرو شاید کار خیلی خاصی نباشد اما در افزایش عمر آن به شدت موثر است.
مشکلات روغن موتور
اشتباه در این مورد بیشترین میزان اثرگذاری را در کاهش عمر خودرو خواهد داشت. بسیاری از مردم روغن موتور اشتباه و ای متفرقه درون خودرو می ریزند، یا در زمان مناسب اقدام به تعویض روغن نمی کنند به همین دلیل عمر موتور خودرو به شدت کاهش پیدا می کند. بهترین پیشنهاد در این زمینه استفاده از روغنی است که کارخانه پیشنهاد داده است.
بهترین خودرو را هم که خریده باشید، باز هم بعد از مدتی ممکن است دچار مشکل شود. دلیلش هم ساده است، هر قطعهای عمری دارد و عمر ماشین هم به تازه نفس بودن قطعاتش وابسته است. برای اینکه بتوانید عمر ماشینی را که برای خریدش کلی هزینه کردهاید، افزایش دهید قطعاتی را که در ادامه دربارهشان میخوانید، به موقع عوض کنید.
فیلتر هوا
تعویض فیلتر هوا نه هزینه زیادی میبرد و نه وقت زیادی از شما میگیرد؛ در عوض با یک هزینه مناسب میتوانید عمر مفید اتومبیلتان را افزایش دهید. فیلتر هوا را اگر در جادههای خاکی و شنی رانندگی نمیکنید، بعد از هر هشت هزار تا ۱۲ هزار کیلومتر عوض کنید.
روغن و فیلتر روغن
به فکر خورد و خوراک ماشینتان باشید و نگذارید به خاطر یک هزینه کوچک، شما را توی خرج بیندازد. هر پنج تا هشت هزار کیلومتر روغن و فیلتر آن را عوض کنید. برای اطلاعات بیشتر درباره زمان مناسب تعویض روغن موتور اینجا کلیک کنید.
لنت ترمز
برای اینکه سلامت ماشینتان را تضمین کنید، لنت ترمزها را هر ۱۸ تا ۳۵ هزار کیلومتر عوض کنید. اگر در کلانشهرهای کشور زندگی میکنید، حتما با پروسه ترمزهای مداوم آشنایی کامل دارید و ممکن است لازم شود لنت ترمز را زود به زود عوض کنید.
لاستیک خودرو
بعد از خرید تایر و لاستیک خودرو تا حدود سه الی پنج سال از تعویض لاستیک بینیاز خواهید بود. اگر مدت طولانی یا در مسیرهای سخت رانندگی میکنید؛ ممکن است این زمان کمتر شود. بهتر است میزان خوردگی تایر را بررسی کنید یا از یک تعمیرکار کمک بگیرید تا ببینید زمان تعویض رسیده است یا نه.
تسمههای خودرو
تسمههای اتومبیل معمولا به دو دسته دینام و تایمینگ تقسیم میشود؛ البته ممکن است بعضی از ماشینها تسمه تایمینگ نداشته باشند. اگر ماشینتان تسمه تایمینگ دارد حدود هر پنج سال یک بار به فکر عوض کردنش بیفتید و برای تعویض تسمه دینام، حدود شش سال صبر کنید.
زمان مناسب تعویض شمع ماشین
کافی است شمع ماشین دچار مشکل شود تا کل سیستم ماشین را به هم بریزد. معمولا برای تعویض شمع باید حدود دو سال دست نگه داشت. طی این دو سال ماشین حدود ۲۵ هزار کیلومتر مسافت خواهد پیمود. اگر از ماشینتان بیشتر استفاده میکنید بهتر است زودتر به فکر تعویض شمع بیفتید.
دینام ماشین
دوام دینام از دو حالت خارج نیست، یا تا روزی که ماشینتان زنده مانده، زنده میماند یا بعد پنج الی شش سال از دست میرود. تشخیص اینکه دینام خراب شده یا نه نیاز به بررسی خیلی دقیق مکانیک ماهر دارد. یادتان باشد قبل از تصمیم برای تعویض دینام حتما مطمئن شوید که مشکل مربوط به این قطعه است یا نه.
پمپ آب
اگر جدیدا متوجه میشوید ماشینتان زیاد داغ میکند، حتما پمپ آن را بررسی کنید. پمپ آب معمولا بعد از هشت سال ممکن است نشتی پیدا کند و وقت تعویضش برسد. هنگامی که این اتفاق بیفتد ماشین داغ خواهد کرد.
ضربه گیرها
ضربه گیرهای انواع کمک فنر ماشین هم نیاز به تعویض پیدا میکنند. ممکن است تصمیم گرفته باشید کمک فنرتان را عوض کنید و از مدل جدیدی لذت ببرید یا ممکن است ضربه گیر قدیمیتان به عمر حدود ۸۰ الی ۱۲۰ هزار کیلومتر نزدیک شده باشد. این عمر به معنی این است که زمان تعویض فرا رسیده است و کمکم باید دست به کار شوید.
تعویض کلاچ
عمر مفید کلاچ هم بستگی دارد به نوع رانندگی شما. اگر در کلانشهرهای پرترافیک زندگی میکنید یا زیاد نیمکلاچ میگیرید، احتمالا زودتر از عمر طبیعی این قطعه که حدود ۱۶۰ هزار کیلومتر است، مجبور به تعویض خواهید شد.
سنسورهای موتور
یکی از اعصابخردیهای ماشین هم خراب شدن سنسورهای موتورش است، آدم نمیداند چه اتفاقی افتاده و الان در چه شرایطی قرار دارد. ۲۴۰ هزار کیلومتر، عمر مفید سنسورهای موتور است.
عوض کردن فیوزها
فیوزها اضافه بار را کنترل میکنند و از این طریق عمر طولانیتر ماشین را تضمین خواهند کرد. برای فیوز عمر مفیدی تعریف نشده است، بلکه با بروز مشکل نیاز به تعویض پیدا خواهد کرد. گاهی هم ممکن است فیوزها تا آخر عمر ماشین پابهپایش فعالیت کنند.
چراغ عقب و جلو
عمر چراغ ماشین بستگی زیادی به نوع آن دارد؛ برای مثال عمر چراغ ال ای دی LED به مراتب بیشتر از لامپهای رشتهای است. اگر مرتب در شب رانندگی میکنید یا مسیری که آن را میپیمایید هموار نیست، بهتر است چراغ ال ای دی برای ماشینتان تهیه کنید؛ چون عمر چراغهای رشتهای در دست اندازها کم میشود. اگر مسیرتان معمولی است و خیلی هم سراغ رانندگی در شب نمیروید، ممکن است هر پنج الی هفت سال یک بار نیاز به تعویض لامپ ماشین پیدا کنید.
تعویض باتری
زمان مناسب برای تعویض باتری ماشین به دمای منطقهای که در آن رانندگی میکنید، بستگی دارد. ساکنان بخشهای جنوبی کشور که هوای گرم را بیشتر تجربه میکنند هر سه سال یک بار باتری را تعویض کنند و بقیه ممکن است هر پنج سال یک بار به تعویض باتری ماشین نیاز پیدا کنند.